Wat doet het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek?
Voorkomen is beter (en goedkoper) is dan genezen. Daarom richt het KCAF op verspreiding van bestaande kennis & informatie en doet deze kennis op door onderzoek en innovatie. Wij dragen bij aan het letterlijk in kaart brengen van de de problematiek rondom funderingen door het creëren van inzicht in welke woningen nu en in de toekomst risico lopen op problemen met de funderingen. De doelstelling is hierbij in 3 punten samen te vatten en het betreft de ambitie van het KCAF dit op landelijk niveau tot algemene kennis te verheffen.
- Preventieve maatrelen; Bij vroegtijdige constatering van funderingsproblemen is het wellicht nog mogelijk om preventieve maatregelen te nemen.
- Anticiperen op kosten; Als een woningeigenaar zich vroeg bewust is van een aankomende kostenpost, dan heeft deze nog de gelegenheid om hier voor te sparen.
- Transparantie op de woningmarkt; Bij aan- en verkoop van een huis is inzichtelijk hebben van een potentieel funderingsprobleem niet alleen essentieel voor de aankopende partij als bescherming van de verkopende partij (verborgen gekregen).
Onafhankelijke informatie
Het KCAF voorziet in de behoefte aan onafhankelijke informatie over de aanpak van funderingsproblemen.
In de eerste plaats door middel van deze website, welke regelmatig aangevuld en up-to-date gebracht wordt. Daarnaast wordt maandelijks een nieuwsbrief samengesteld met daarin een samenvatting van alle nieuwe ontwikkelingen. Het KCAF publiceert daarnaast regelmatig informatiebrochures en achtergrondartikelen. Tenslotte organiseert en agendeert het KCAF jaarlijks een landelijk congres voor een ieder die meer wil weten over funderingsproblemen.
De cijfers
De inschatting is dat circa een half miljoen woningen in Nederland (herberekening Q4 2024 op basis van de FunderMaps-database) met funderingsproblemen te maken hebben of kunnen krijgen. Hierbij is de invloed van de klimaateffecten nog niet meegenomen.
In Nederland ontbreekt het op landelijk niveau aan een historische registratie die bijhoudt welk type fundering onder een pand is toegepast, wat de kwaliteit van die fundering is, of dat een fundering is hersteld omdat het eerder funderingsproblemen heeft ontwikkeld. Het bijhouden van het type en de kwaliteit van een fundering is een belangrijke registratie om op orde te hebben, zeker ook wanneer we de invloed van klimaateffecten en de bijbehorende schadeprognoses willen meenemen in toekomstige berekeningen.
Als Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek beogen wij met de FunderMaps-database deze registratie zo goed als mogelijk compleet te krijgen. Dat is een behoorlijke opgave die alleen met terugwerkende kracht uitgevoerd kan worden. Immers, alleen panden met een bouwjaar na circa 1970 ontwikkelen doorgaans geen funderingsprobleem meer door gebruik van betonpalen. Het jaar 1970 is geen harde lijn en kan sterk afwijken per regio en type bebouwing.
Projecten, thema’s, innovaties en programma’s
Het KCAF beoogt haar missie en ambitie te bereiken door een serie van projecten, initiatieven, programma’s en gezamenlijk aanpak. Deze worden hieronder benoemd.
Mogelijke risicogebieden
Naar schatting zijn er in Nederland ongeveer 750.000 woningen met een houten paalfundering. Houten paalfunderingen werden vooral gebruikt in de bouwperiode tot 1970. Deze funderingen kunnen kwetsbaar zijn, vooral in minder draagkrachtig bodemgebied. Het gaat dan vooral om veen- en kleigebied. Het is belangrijk om dit te weten, want funderingsproblemen met houten palen kunnen leiden tot zeer kostbare herstelopgaves, die in het algemeen voor rekening van de woningeigenaar komen. Het KCAF ontwikkelde hiervoor de funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden.
Fonds duurzaam Funderingsherstel
Funderingsherstel is een kostbare zaak. Veel woningen in Nederland zijn aan elkaar gebouwd. Het herstel van de fundering heeft dan alleen zin als bij alle woningen in het bouwblok tegelijkertijd de fundering hersteld wordt. Herstel blijft nu soms uit, omdat één (of meer) van de woningeigenaren in een blok de financiering niet rond krijgt. Het Fonds Duurzaam Funderingsherstel biedt eigenaar-bewoners van gemeenten die deelnemen aan het Fonds de kans om een financiering voor funderingsherstel af te sluiten
FunderMaps
FunderMaps is een ontwikkelde applicatie die helpt funderingsdata te verwerken, te analyseren en presenteren. Met de speciaal ontwikkelde methodiek is het mogelijk eenvoudig nieuwe gegevens toe te voegen of analyses uit te voeren. Op basis van landelijk beschikbare data, aangevuld met lokale data kunnen een serie analyses worden uitgevoerd die inzichtelijk maken waar oa. funderingsrisicogebieden binnen een gemeente aanwezig zijn.
Code Oranje
Met de Pilot Code Oranje worden funderingen gemonitord door middel van sensoren. Het doel van de pilot is het verkrijgen van inzicht in het tempo en de wijze waarop funderingen aangetast worden om beter te kunnen voorspellen hoe lang het duurt voordat een fundering met Code Oranje onderhoud nodig zal hebben.
Voorkomen aantasting door bacteriën
Voorkomen aantasting door schimmels
Aanpak lokale overheden?
Aanpak lokale overheden
Het doel van het KCAF is het opbouwen en verspreiden van zoveel mogelijk kennis rondom de aanpak van funderingsproblemen, zowel op houten palen als bodemdaling gerelateerd. Daarnaast kan het KCAF hands-on ondersteuning bieden in de vertaling van de theoretische kennis naar actie. Deze fase vindt plaatst voordat professionele partijen als onderzoeksbedrijven, herstelbedrijven en procesbegeleiders aan de slag kunnen. Het KCAF neemt hiermee letterlijk werk uit handen van zowel gemeenten als andere instellingen.
Een aantal gemeenten, provincies en waterschappen zetten zich in om eigenaren van verzakkende woning te ondersteunen.
Hieronder een aantal voorbeelden waarbij het KCAF in min- of meerde mate bij betrokken is (geweest).
| Alphen aan den Rijn |
| Amsterdam |
| Bodegraven-Reeuwijk |
| Dordrecht |
| Emmen |
| Gouda |
| Haarlem |
| Leeuwarden |
| Lingewaard |
| Oudewater |
| Rotterdam |
| Schiedam |
| Utrecht |
| Veenweidegebieden Frieslan |
| Woerden |
| Zaanstad |
Aanpak woningcorporaties?
Aanpak woningcorporaties
Momenteel werkt KCAF samen met een zevental woningcorporaties. Dit is echt van de laatste tijd en ook andere woningcorporaties tonen inmiddels ook belangstelling. Corporaties maken een andere afweging dan eigenaar-bewoners waarbij de financiële afschrijving en de toekomstbestendigheid van woningen in bredere zin een rol spelen. Vaak ontbreekt het de woningcorporaties aan voldoenden expertise op het gebied van mogelijke funderingsproblematiek. KCAF biedt woningcorporaties maatwerk.
Met FunderMaps Lokaal, een van de toepassingen van een omvangrijke database, kan een corporatie de funderingsrisico’s van haar bezit beter in beeld brengen. Vele gegevens en analyses kunnen in kaartlagen worden weergegeven. Het is een tool om beleid mee te maken.
Mochten er twijfels zijn over mogelijke toekomstige funderingsproblemen dan is het verstandig om woningcomplexen te monitoren op droogstand van paalkoppen, scheurvorming en dergelijke. KCAF deed de afgelopen jaren ervaring op met het digitale monitoren van woongebouwen onder de naam ‘Code Oranje’ in samenwerking met de TU Delft.
Daarnaast voert KCAF voor corporaties de regie over funderingsonderzoek als dat noodzakelijk is. Dat kan van grof naar fijn en van bovengronds naar ondergronds. Want funderingen opgraven en onderzoeken doe je pas als dat echt noodzakelijk blijkt omdat het relatief duur is.
Als ondergronds funderingsonderzoek dan toch noodzakelijk is kennis van zaken aan de opdrachtgeverskant onmisbaar. KCAF voert zelf geen funderingsonderzoeken uit maar kan wel de opdrachtgeversrol op zich nemen door de uitvraag te verzorgen en toezicht houden op de kwaliteit van het onderzoek, de onderzoeksresultaten analyseren en die te vertalen naar beleidsvoorstellen.
Regelmatig komt het voor dat zich funderingsproblemen voordoen in qua eigendom gemengde complexen waar een funderingsaanpak noodzakelijk is. Dat vraagt om een zeer zorgvuldige benadering van eigenaar- bewoners en Verenigingen van Eigenaars. Daar heeft KCAF veel ervaring mee.