Omschrijving funderingsproblematiek in Veenweidegebied Fryslân
Het Veenweidegebied in Friesland ( Faengreide te Fryslân) staat voor ingrijpende veranderingen : door de bodemdaling van het gebied wordt het steeds moeilijker, om de grondwaterhuishouding in het gebied zodanig goed te beheren, zodat woningen en gebouwen in het gebied voldoende dekking van eventuele houten paalfundering behouden. Bij de benodigde verlaging van de grondwaterstand kunnen panden funderingsschade oplopen.
Onderzoek hoogwatervoorzieningen Groote Veenpolder
Veel van de bebouwing in de Groote Veenpolder van vóór 1970 is gefundeerd op houten palen. Als deze palen niet onder (grond)water staan, kunnen ze rotten of uitdrogen. Dan kan er schade ontstaan aan het gebouw. Daarom houdt Wetterskip Fryslân de waterpeilen in de sloten langs bebouwing met zo’n kwetsbare fundering hoog. Hiermee probeert het waterschap de grondwaterstand te beïnvloeden. Een sloot met zo’n hoog waterpeil wordt een hoogwatervoorziening of hoogwatercircuit genoemd. In de Groote Veenpolder ligt ongeveer 55 kilometer aan hoogwatervoorzieningen. In 2020 doen we in het Veenweidenprogramma onderzoek naar de effectiviteit van de hoogwatersloten in de Groote Veenpolder.
Wat gaan we onderzoeken?
In deze pilot kijken we in hoeverre de funderingspalen nog onder het (grond)water staan en wat de invloed is van het hoogwatercircuit. Bij een deel van de woningen in de Groote Veenpolder voeren we in overleg met de eigenaren een funderingsonderzoek uit. De eigenaren van de betrokken woningen krijgen door het onderzoek meer inzicht in de staat van de fundering van hun woning. Het waterschap meer inzicht in de effectiviteit van het hoogwatercircuit.
Met het onderzoek willen we beter kunnen inschatten wat de effectiviteit is van hoogwatercircuits in de Groote Veenpolder en in het Friese veenweidegebied in het algemeen.
Zo kunnen eigenaren beter beoordelen of ze maatregelen moeten nemen om hun fundering te beschermen of te herstellen.
Wat beïnvloedt de grondwaterstand?
De grondwaterstand binnen een hoogwatercircuit hangt niet alleen af van de waterstand in de hoogwatersloten rondom dat gebied. Het hangt er ook van af hoeveel slootjes er verder nog deel van uitmaken. In het verleden zijn veel slootjes tussen woningen gedempt. Daarnaast hebben verharding en beplanting in de tuinen ook invloed op de grondwaterstand. Ook hebben droge zomers invloed op de hoogte van het grondwater. In deze zomers is het grondwater vaak lager dan het peil in de sloot. En soms is funderingsschade het gevolg van een ondeugdelijke fundering of van de palenpest. Dit is een bacterie die ook funderingspalen aantast die onder water staan.
Meer tijd voor oplossingen
Wanneer een hoogwatercircuit goed werkt, kijkt het waterschap of het misschien effectiever kan. Dan hebben eigenaren meer tijd om een oplossing te bedenken voor mogelijke funderingsproblemen. Want zo’n hoogwatersloot werkt zelfs op lange termijn alleen maar tijdelijk. De bodemdaling in het veengebied gaat door.
Als een hoogwatersloot de houten fundering niet meer nat houdt, dan kunnen we de waterstand in de sloot in principe verlagen. Maar hoogwatersloten hebben vaak ook nog andere functies. Zo zijn ze belangrijk voor de wateraanvoer en voor het landschap. Per hoogwatersloot moet daarom in overleg met het gebied bekeken worden, wat voor de toekomst de beste oplossing is.
Wie voert het onderzoek uit?
Het funderingsonderzoek wordt uitgevoerd door Wareco ingenieurs, specialisten in bodem, water & funderingen. Zij doen dit onder begeleiding van het landelijke Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). Een team van Wetterskip Fryslân voert de analyse van de grondwaterstand en het hoogwatercircuit uit.
Onderzoek in twee fasen
Voorjaar 2020 is er in samenwerking met bewoners bij een eerste serie woningen de fundering (houten palen) onderzocht. Het gaat om woningen van gemiddeld rond de 100 jaar oud. Bij een deel van de woningen bleken de funderingspalen aangetast en is er funderingsherstel nodig. De funderingen bleken een deel van het jaar droog te vallen waardoor de palen kunnen rotten. Door de droogte van de afgelopen jaren is dit erger geworden. Daarnaast bleken de funderingen aangetast door de palenpest. Dit is een bacterie die de paal ook onder water aantast. Het landelijk Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) begeleidt bewoners bij herstel van hun fundering. In het najaar van 2020 is onderzoek gestart naar een tweede serie woningen en hoogwatersloten in de Groote Veenpolder. De situatie kan namelijk per locatie en per woning erg verschillen. De resultaten van dit onderzoek worden voorjaar 2021 bekend.
