Participatieladder voor gemeenten
De funderingsproblemen waar huiseigenaren mee te maken hebben of nog krijgen nemen onder meer door bodemdaling en droogte (klimaatverandering) in rap tempo toe. Het probleem verspreidt zich over grote delen van Nederland en het gaat vaak om forse investeringen. Huiseigenaren zijn primair verantwoordelijk maar kunnen in hun eentje niet de oplossing bieden. De hulp van overheden bij de aanpak van funderingsproblemen of het voorkomen daarvan is gewoon onmisbaar en noodzakelijk. Aangezien de meeste gemeenten in Nederland huiverig zijn haar huiseigenaren te helpen komt KCAF nu met een participatieladder Funderingsaanpak voor gemeenten bij funderingsproblemen.
De participatieladder is een hulpmiddel bij het maken van keuzes door de mogelijkheden voor gemeenten om haar huiseigenaren te helpen op een rij zet. Zo kan de gemeente komen tot een beleid voor funderingsaanpak en ook preventieve maatregelen nemen. Daarbij is de “participatie omgekeerd”. In de stadvernieuwing en stedelijke vernieuwing betrekt de gemeente de bewoner bij haar plannen. Bij funderingen draaien we het om: de gemeente participeert in de aanpak van de eigenaar die eerste verantwoordelijke is voor zijn of haar bezit.
De participatieladder heeft vier treden. Elke trede hoger op de ladder staat voor een intensievere participatie van de gemeente.
Trede 1 Regulier beleid
Een gemeente dient op basis van bestaande wet- en regelgeving taken uit te voeren die direct of indirect invloed hebben op de risico’s op funderingsschade. Denk aan zaken als :
- handhaving : toezicht op veiligheid van gebouwen en openbare ruimtes;
- aanleg en beheer van de openbare ruimte zoals wegen en rioleringen;
- maatregelen tegen wateroverlast en wateronderlast op basis van de waterwet.
Trede 2 Actief informeren
Het is belangrijk dat een gemeente bij het uitvoeren van haar wettelijke taken uit trede 1 haar eigenaren actief informeert over mogelijke funderingsschade. Om dat goed te doen moet men de locaties met schaderisico’s opsporen en inzicht hebben in de aard, omvang en urgentie van mogelijke funderingsschade. De KCAF applicatie FunderMaps is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Door deze database aan te vullen met lokale data zoals bij voorbeeld grondwaterstanden en pandzakkingsgegeven van satellietdata, beschikt de gemeente over een zeer betrouwbaar hulpmiddel. Met algoritmen en kunstmatige intelligentie zet FunderMaps vervolgens risicolocaties en de aard, omvang en urgentie schaderisico’s overzichtelijk op kaart. Door eigenaren tijdig te informeren ontstaat bewustwording en neemt deze hopelijk maatregelen voor het te laat is. Ook stelt de informatie uit FunderMaps gemeenten in staat om beleid te ontwikkelen en bijvoorbeeld bij rioolvervanging actief om te gaan met grondwaterpeilbeheer en daarin samen te werken met eigenaren en waterschappen.
Ook informeren sommige gemeenten eigenaren ruim voorafgaand aan een rioolvervanging over het risico op schade dat kan ontstaan aan matige of slechte funderingen. Eigenaren worden gewezen op de mogelijkheid zelf tijdig funderingsonderzoek uit te laten voeren.
Trede 3 Faciliteren
Bij deze trede gaat de gemeente verder en helpt huiseigenaren met subsidies en/of begeleiding. Denk aan:
- subsidie op funderingsonderzoek;
- (proces)begeleiding bij funderingsonderzoek, funderingsherstel en preventieve maatregelen;
- een digitaal funderingsloket instellen met informatie aan en eerste hulp voor eigenaren;
- een fysiek loket openen in gebieden waar mogelijk veel schade is;
- een actief aanschrijvingsbeleid opstellen met name wanneer een aanpak per bouwblok vereist is.
Trede 4 Actief faciliteren
Bij deze trede voert de gemeente , met de genoemde maatregelen uit de vorige treden een samenhangend beleid voor een toekomstbestendige woningvoorraad. Naast het bouwen van veel nieuwe woningen behoeft de bestaande woningvoorraad de nodige verbeteringen. Daarbij geldt zonder een stevig fundament geen stevig huis voor de toekomst. Daarom maakt de gemeente het vaak dure herstel mogelijk door het een lening via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel (FDF)*1 aan te bieden aan eigenaren als die dat zelf niet gefinancierd krijgen.
Daarnaast overweegt de gemeente bij iedere rioolvervanging in risicogebieden actief grondwaterpeilbeheer. De grondwaterstand wordt actief beïnvloed waardoor houtenpaalfunderingen en funderingen onder water staan, wateroverlast voorkomen wordt en problemen bij fundering op staal zo veel mogelijk vermeden worden.
Tot slot wordt er bij trede 4 een relatie gelegd met het beleid inzake klimaatadaptatie, bodemdaling, verduurzaming en de woningnood. Ook het toepassen en uitproberen van innovaties met betrekking tot herstel en preventie behoren hiertoe.